HANDLEIDING FORTRAN

HOOFDSTUK 1: FORTRAN

1.1 Inleiding

De computertaal FORTRAN (FORmula TRANslation) is de oudste van de hogere programmeertalen (in dit verband betekent ``hoger'' dat de programmeertaal gericht is op mensen, en niet op computers). FORTRAN is bedoeld om de oplossing van een probleem gemakkelijk in de vorm van een computerprogramma te kunnen formuleren. Nadat men het FORTRAN programma geschreven en ingetoetst heeft, biedt men deze source code aan de FORTRAN compiler (vertaalprogramma) aan. Deze vertaalt het in machinetaal, en geeft vervolgens -- als het programma geen ernstige taalfouten bevat -- de computer opdracht de vertaalde versie uit te voeren. Voordat FORTRAN ontwikkeld werd (begin jaren vijftig) moest de programmeur zelf in machinetaal (een ``lagere taal'' bedoeld voor computers, niet voor mensen) schrijven.

FORTRAN is speciaal geschikt voor zwaar numeriek werk. In de natuurwetenschapppen (computational physics, computational chemistry) en de ingenieurswetenschappen (aerodynamica, hydrodynamica, etc.) wordt de taal zeer veel gebruikt om een basisvergelijking (Newton, Navier-Stokes, Maxwell, Schrödinger, . . .), met behulp van numeriek-wiskundige technieken (benaderd) op te lossen. Deze simulaties vragen zeer krachtige computers, liefst met speciale vector processors (zg. supercomputers), en de programmatuur is vaak omvangrijk: programma's van meer dan 100.000 regels zijn geen zeldzaamheid. De hoeveelheid menskracht geïnvesteerd in de bestaande programmatuur is de voornaamste reden waarom FORTRAN blijft bestaan, hoewel door informatici erg veel kritiek op de taal geleverd wordt.

Uiteraard wordt FORTRAN ook toegepast bij minder zwaar rekenwerk, zoals het ``fitten'' van meetgegevens (d.w.z. het berekenen van enige parameters in een gegeven analytische functie, zodat de functie zo goed mogelijk de metingen beschrijft).

FORTRAN heeft sinds zijn eerste formulering een aantal revisies ondergaan: in 1966 werd de taal uitgebreid (deze versie staat bekend als FORTRAN IV, de versie van vóór 1966 heet FORTRAN II), en in 1977 nogmaals (FORTRAN-77). Wij zullen FORTRAN-77 behandelen. Een derde revisie (FORTRAN-90) is inmiddels uitgevoerd.

• FORTRAN sleutelwoorden en voorbeelden zullen meestal in hoofdletters geschreven worden, omdat standaard FORTRAN alleen hoofdletters kent. In het geval dat de positie- of kolomindeling van regels van belang is in een voorbeeld, zullen kolomnummers aangegeven worden (die uiteraard geen deel uitmaken van de FORTRAN tekst, maar alleen ter verduidelijking bedoeld zijn)